Yapay Zekanın Heyecan Veren Gelişimi

Yazı İçeriği

Yapay Zeka (Artificial Intelligence) Nedir?

Teknolojinin ilerlemesi ile birlikte insanların yapabileceği çoğu işi makineler devralmaya başladı. İnsanlar, operatör olmadan bir makinenin kendi başına düşünüp yaşanılan sorunu çözebilmesi ve yapılacak işleri makinenin kontrolüne bırakmak için çalışmalara başladılar. Bir makinenin insanlar gibi öğrenip, düşünüp ve bunları kullanabilmesi için geliştirilen teknolojiye Artificial Intelligence (Yapay Zeka) adı verildi.

Yapay Zeka Terimi İlk Ne Zaman Kullanıldı?

1940’lı yıllardan itibaren Sibernetik ve nöral ağlar ile ilgili çalışmalar artmaya başladı. Beyin yapısı hakkında yeni bilgiler alındıkça insanların bilgisayarların düşünebileceği konusunda ki fikirleri de doğru orantıda artıyordu.1950 yılında matematikçi, bilgisayar bilimcisi ve kriptolog olan Alan Turing yapay zeka fikrini kabul ettirebilecek bir test tasarladı. Eğer bir makine, bir robot tarafından cevaplandığı anlaşılamayacak şekilde tele printer yardımıyla konuşma sağlayabiliyorsa bu durum bir makinenin düşünebileceğini durumunu kanıtlayabilirdi. Bu test yapay zeka konusu hakkında bir çok insanın dikkatini çekmişti.

1956 Yılında John McCarthy tarafından makinelerin gelişimi ve düşünen makineler hakkında ki fikirlerini, bu konu hakkında çalışmalar yapan diğer bilimciler ile beyin fırtınası yapmak için bir konferans düzenlemiştir. Hannover da Dartmouth Kolejinde yapılmış olan Dartmouth Konferansı 8 hafta sürmüş olup ilk kez makine öğrenmesi hakkında ki gelişmelere Norbert Wiene’ın önerisi olan Yapay Zeka (Artificial Intelligence) ismi verilmiştir.

İlk Yapay Zekaya Sahip Makine Hangisidir?

Arthur Samuel 1959 tarihinde amatöre karşılık verebilecek dama oyununu geliştirdi. Samuel Dama Oyunu yapay zekaya sahip ilk program oldu. Bu sayede yapay zeka ile ilgili önemli gelişmelerin öncüsü oldu. Sonrasında ise IBM’in 1997 yılında satranç oynayabilen Deep Blue adında ki satranç oynayabilen bilgisayarı çıkarmasıyla ilk yapay zekaya sahip bir makine ile tanışmış olduk. Bu bilgisayar profesyonel bir satranç oyuncusuna karşılık verecek düzeyde geliştirilmişti. Deep Blue test edilmesi için dünya şampiyonu olan Garry Kasparov ile bir maç düzenlendi. İlk denemeler de Deep Blue, Garry Kasparov ile 1-1 berabere kalmıştı. Sonrasında Deep Blue saniyede 200 milyon pozisyon deneyebilecek şekilde geliştirildi. Bu geliştirme sonucunda ise Deep Blue bu maçı kazanmıştı. Garry Kasparov 2. Oyunda insan müdahalesi olduğunu iddia etti ve maçın yeniden oynanmasını istedi. IBM ise bu iddiaları yalanladı. Sonrasında ise Deep Blue projesi rafa kaldırıldı.

Yapay Zekanın Gelişimi

2006

2006 yılına kadar birçok algoritma çalışmaları ve bilim kurgu romanı, filmler, diziler içerisinde yapay zeka ile ilgili parçalar görebiliyorduk. 2006 yılında ise Ruslan Salakhutdinov ve Geoffrey Hinton bizleri Deep Learning ile tanıştırmış oldu. Bu sayede makineler girdiğimiz tüm verileri işleyebiliyor ve bunları öğrenerek ayırt edebilme özelliği sağlıyordu. Girilen her veride biraz daha gelişebiliyor ve ayırt etme başarısı artıyordu. Deep Learning ile yapay zeka uygulamalarının sayısı artmaya başladı. 2011 yılından sonra Endüstri 4.0 ile yapay zekanın hayatımızda bulunan yeri giderek artmaya başladı.

Endüstri 4.0 Nedir?
1 Nisan 2011 tarihinde Hannover Fuarında yeni bir endüstri devriminin ilk tuğlası atıldı. Endüstri 4.0 adını verdikleri bu devrim, gelişen teknolojinin endüstri sektörü ile tamamen iç içe çalışmasına dayalıydı. Bu sayede daha uygun fiyatlarla, hızlı ve daha kaliteli ürünler ortaya çıkartılabilir düşüncesi kabul görmüş oldu. Nesnelerin interneti (IoT) kavramının yaygınlaşmasıyla tüm cihazlar arasında olan iletişim hızı operasyon işlemini hızlandırıyor ve Big Data ile verilerin analizini sağlayıp firmaların daha doğru adımlar atmasını sağladığı için Endüstri 4.0’ın yararını herkes anlamış oldu.

2011

2011 yılında geliştirilmiş olan Apple’ın Sanal Asistanı Siri ile neredeyse dünyada ki herkes Yapay Zeka teknolojisi ile tanışmış oldu. Siri sizin için hava durumunu söyleyebilir, istediğiniz kişiye mesaj gönderebilir veya alarm kurma işlemini yapabiliyordu. Siri’nin çıkışından sonra yapay zeka alanında ki çalışmalar GPU ve CPU hızlarının artmasıyla daha çok gelişmeye başladı.

2012

2012 yılından sonrasında ise birçok yapay zeka şirketi piyasaya giriş yaptı. Güvenlik, eğlence, eğitim, sağlık, endüstri gibi alanlarda geliştirmeler sağlayan bu firmalar Google, Facebook, Microsoft gibi büyük şirketlerin dikkatini çekmişti ve çoğu firma hisselerini bu büyük markalara sattı. Bu sayede günlük kullanımlarımız da bile yapay zeka kullanmaya başladık. Otomatik çeviriciler, girdiğimiz sitelere göre reklamların gösterilmesi gibi teknolojilerin gelişmesi için verilerimiz kullanılmaya başlandı.

2013

2013 Tarihinde Boston Dynamics Atlas adında ki robotu ile tanıştık. Arama ve kurtarma görevleri için tasarlanan bu robot gelişmiş kontrol sistemlerine, diğer robotlara göre daha çevik ve daha dengeli duruyordu. 1,5 metre boyunda olan atlas ortalama 89 kg ağırlığa sahip ve saniyede 1,5 metre hızla hareket edebildiği için dikkatleri üzerinde toplamayı başardı.

Atlas üzerinde bulunan sensörler sayesinde nesneleri tespit ederek davranışlarını gördüğü ortama göre uyarlayabiliyordu. Bu özellikleri sayesinde bir çok kişi Atlas’ın insansı robotların sınırlarını zorladığını ve robot teknolojisi sektöründe bir devrim yaratacağını düşünüyordu.

2014

Sanal asistanlar geliştikçe ve büyük firmalar yapay zeka alanında yatırımlar yaptığı için Akıllı ev sistemleri teknolojilerine de yapay zeka kullanımı artmaya başladı. 2014 yılında Amazon tarafından geliştirilen Alexa adında ki sanal asistan Amazon Echo Dot ile evlerde yerini buldu.

2015

2015 yılında ise herkesi heyecanlandıran otonom sürüş(insan müdahalesi olmadan sürüş) özelliğinin en başarılı örneği ile karşılaştık.

Elon Musk’ın sahibi olduğu Tesla araçlarından Model S ve Model X için araçların tamamen sürücüsüz haline getiremese de şerit değiştirme, trafik kontrolü ve bu trafiğe göre hız ayarlama gibi özelliklere sahip bir güncelleme yayınladı. Sizlerin tüm seyahat süresinde yaptığınız hamleler, gördüğünüz işaretler, araçlar, manevralar ve yol güzergâhınız, Tesla veritabanına yapay zekanın gelişmesi için gönderiliyor. Bu sayede daha başarılı ve daha güvenli bir sürüş deneyimine sahip oluyorsunuz.

Eugene Demchenko ve Vladimir Veselov tarafından yapılan Eugene Goostman adında ki chatbot yazılımı ilk defa Turing testini geçen yapay zeka oldu. Eugene Goostman 13 yaşında ki bir çocuğun zekasını taşıdğını belirtiyorlar. Potansiyel olarak gelişime açık olan Eugene Goostman’ın ilerleyen zamanlarda çok fazla adını duyabiliriz.

2016

2016 yılında ise yapay zeka ile geliştirilen Robot Sophia tanıtıldı.

Diğer görülen robotlara benzemeyen Sophia çok fazla dikkat çekti ve Suudi Arabistandan vatandaşlık bile aldı. Tabii ki henüz Turing testini geçebilecek gerçeklikte cümleler kuramıyor fakat mimikleri ile duygularını çok iyi anlatabiliyor.

Diğer bir gelişme ise Google tarafından 2010 yılında satın alınmış olan DeepMind şirketinde geliştirilen AlphaGo, Go oyunu oynayabilen bir yapay zekaya sahip. 2015 yılında Avrupa şampiyonu olmuş Fan Hui’yi yaptığı ilk karşılaşmada yendi. AlphaGo, Deep Blue gibi bir karşılaşma daha istedi. Bu karşılaşmayı 18 Kez Go dünya şampiyonu olmuş Lee Sedol ile yaptı. Go oyunu satrançtan daha fazla hamle sayısı olduğu için AlphaGo’nun bu maçı kazanılacağı düşünülmüyordu. 5 maçlık seriyi 4-1 AlphaGo kazandığında Lee Sedol çok şaşırdığını ve AlphaGo’nun bu kadar mükemmel oynanabileceğini düşünmediğini söyledi.

AlphaGo başarısından sonra yapay zeka sektöründe başarılı olabileceğini kanıtlayan Google ekibi veri merkezlerinin soğutma kontrolünü yapay zekaya bıraktı. Bu sayede soğutma verimliliği arttı ve enerji tüketimi düştü. Tabii ki kontrolün tamamını bırakmadıklarını iletmek isteriz. Yapay zekanın yapabileceği herhangi bir zararlı işlemi bir insan kontrolü ile engelleyebiliyorlar. Yapılan her hatayı öğrendiği ve bir daha yapmadığını belirten Google ekibi bu sayede yapay zekanın daha geliştiğini belirtiyor.

2017

Güvenlik alanında ki yapay zeka gelişmelerden biri ise yüz tanıma özelliği telefonlarda kullanılmaya başlaması oldu. Yüzünüzün her hattını analiz ederek siz haricinde kimse yüzünü tanıtarak telefonunuzu kullanamayacağı bir şekilde kilitliyor. Yüz tanıma özelliği bazı şirketlerde herkesin erişimi olmayan odaların veya bölümlerin kapısını açmak için kullanılmaya başlandı.

Tabii ki yapay zeka alanında üzücü gelişmelerde yaşandı Microsoft tarafından geliştirilen Tay adlı yapay zeka için Twitter üzerinden bir hesap oluşturuldu. Yapay zeka gelen tweetleri analiz ederek cevap vermeye çalışıyordu. İnsanların attığı Tweetleri de analiz edip kendini geliştiren yapay zeka 24 saat geçmeden tehlikeli bir karektere büründü. Çok kaba ve saçma söylemleri yüzünden Microsoft Tay’ı durdurdu.

2020

Elon Musk ve Sam Altman’ın sahibi olduğu OpenAI şirketine ait GPT yapay zeka teknolojisi ise bir çok sektörde yardımcı olabilecek yapay zekaların geliştirilmesini sağlayabilecek. Örneğin GPT-2 teknolojisi ile sadece iki cümle sonrasında kendisine ait cümleler geliştirerek sahte haber hazırlayabiliyor.

GPT-3 ise sağlık sektöründe çok etkili bir rol oynadı. 170 bin kadar protein türünü öğrenen yapay zeka hatalı protein yapılarını hesaplayabiliyor. Covid 19’un tedavisi ile ilgili çalışmalarda da kullanıldığı belirtildi.

Ian Goodfellow tarafından geliştirilen GAN teknolojisi ile yapay zekanın sahte insan yüzleri veya gerçeğe benzer ürünler, tasarımlar yapabilmesini sağladı. GAN teknolojisi ile geliştirilen GauGAN AI Art Tool ise çizdiğimiz bir resmi gerçek bir resme çevirmeye çalışan bir proje. Gerçeğe yakın çizimler sağlamasa da gelişim için güzel bir başlangıç olduğunu söyleyebiliriz. GauGan AI Art Tool’u incelemek için bu linke tıklayabilirsiniz: GauGan AI Art Tool

Günümüzde ise Dall-E adında yazıları resime döndürebilen bir yapay zeka programı tanıtıldı. Bu program sizin seçtiğiniz seçeneklere göre resimler oluşturabiliyor. Çok garip isteklere bile göze hoş gelen bir tasarım sunup yapay zeka teknolojisi için önemli gelişmelerden biri olduğunu kanıtladı. Dall-E hakkında detaylı bilgi alabilmek için bu linke tıklayabilirsiniz: Dall-E

Yakın zamanda Elon Musk, Tesla Bot adında ki insansı robot ürününü tanıttı. Bu robot ev işlerinizde sizlere yardımcı olmak için tasarlandığını belirten Elon Musk, bu robotun alış verişe gidebileceğini, eşyaları kaldırmanıza yardımcı olabileceğini ve temizlik işlerini yapabileceğini de ekledi.

2022

30 Kasım 2022 tarihinde, yapay zeka teknolojilerinin en dikkat çekici ürünüyle tanıştık: ChatGPT. OpenAI tarafından geliştirilen bu yapay zeka, GPT 3 teknolojisinin üzerine inşa edilmiş GPT 3.5 sürümü ile birlikte yayınlandı. Daha önce birçok sohbet botu ile karşılaşmış olsak da, ChatGPT’nin topladığı büyük veri ve özel mimarisi sayesinde daha önce hiç sorulmamış sorulara bile doğru yanıtlar verme yeteneğine sahip olduğu ortaya çıktı. İngilizce, Türkçe, İspanyolca, Fransızca, Almanca, İtalyanca ve Japonca gibi birçok dili anlayabilen ChatGPT, sadece soru cevap olarak değil aynı zamanda yazarlık, tercümanlık, yorumlama ve programlama gibi alanlarda da kullanılabiliyor. ChatGPT, bir makale yazıp özetini talep edebileceğiniz gibi yazılım sorunlarının giderilmesi için kodları yazarak sorunları açıklamasını ve çözüm sunmasını bile yapabiliyor. Bu özellikleri sayesinde dünya çapında popüler olmuş ve birçok firma tarafından iş geliştirme pozisyonlarında kullanılmaya başlanmıştır. Hatta bir Kolombiya hakimi bile alınan kararı desteklemek için ChatGPT’yi kullanmıştır. Ancak bazı dezavantajları da bulunmaktadır. Örneğin, toplanan veriler 2021 ve öncesine ait olduğu için güncel bilgiler elde edilemez. Ayrıca, “Yapay Zeka Halüsinasyonu” adı verilen gerçekçi olmayan yanıtlarla karşılaşma riskinin de bulunduğunu söyleyebiliriz.

2023

Bazı kişiler, ChatGPT-3 ile neler yapılabileceği hakkında konuşurken, ChatGPT-4’ün ortaya çıkışı, ChatGPT 3.5 ile arasındaki farkları merak ettirdi. En büyük fark, GPT-3’ün ortalama 175 milyar (175,000,000,000) parametreyle eğitilmiş olmasına karşın, GPT-4’ün ortalama 100 trilyon (100,000,000,000,000) parametreyle eğitilmiş olmasıdır. Bu sayede GPT-4, çoklu dillerde ve oldukça geniş bir bilgi havuzuna sahip oluyor. Ayrıca yalnızca metin girişi değil, artık görsel destek de sunuyor. Görselleri analiz edebilerek onlar hakkında yorum yapabiliyor. Ayrıca, yapay zeka halüsinasyonu konusu %60 oranında azaltıldı ve sohbet konusunun dışına çıkmama eğilimi de azaltıldı. Hatta sohbet içerisinde önceden yazdığınız şeyleri yeni sorularınızla ilişkilendirerek daha mantıklı cevaplar verme kabiliyeti kazandı.

Yapay Zeka için En Çok Tercih Edilen Yapay Zeka Dili Hangisidir?

Genel olarak kaynakların çokluğu, yazım kolaylığı ve anlaşılır olmasından dolayı Phyton en çok tercih edilen yapay zeka için kullanılan yazılım dili haline gelmiş görünüyor.